Ξέρετε γιατί οι πολίτες δεν αντιδρούν συλλογικά στην φτωχοποίησή τους; Διότι, δεν είναι πολίτες, αλλά πελάτες των «κομμάτων εξουσίας», του δικομματισμού δηλαδή, ίσως πεις.
Σωστή η απάντηση, αλλά όχι ολοκληρωμένη και μάλλον στατική. Δεν αντιδρούν επίσης, καθώς δεν προβάλλεται καμία απολύτως στρατηγική ανατροπής του καθεστώτος. Για ανατροπή του μνημονίου μιλάνε κάμποσοι, αλλά για ανατροπή του καθεστώτος που παρήγαγε την κρίση και κατασκεύασε τον μονόδρομο του ΔΝΤ, τον οποίο αργότερα ακολούθησε και συνεχίζει να ακολουθεί, δεν μιλάει σχεδόν κανείς από το πολιτικό προσωπικό. Ασφαλώς κάποιοι μιλούν για ανατροπή του καπιταλισμού και άρα συμπεριλαμβάνουν και το καθεστώς στην Ελλάδα, αλλά ούτε αυτοί φαίνεται να αναπτύσσουν κάποια ιδιαίτερη στρατηγική στην συγκυρία, καθώς μοιάζει να έχουν μακρόπνοους στόχους!
Όμως, μόνον μια τέτοια στρατηγική θα μετέτρεπε συγκυριακά τουλάχιστον τον πολίτη σε υποκείμενο από αντικείμενο που είναι σήμερα. Τώρα ο πολίτης νοιώθει να ασκούνται πάνω του πιέσεις με την μορφή πακέτων κυβερνητικών μέτρων, όντας αντικείμενο της πολιτικής διαδικασίας. Η εξουσία αποτελεί εξωτερική δύναμη που του επιβάλλεται για το καλό του (!) και όχι το αποτέλεσμα της δικής του δράσης και αλληλεπίδρασης ή και σύγκρουσης με τον Άλλον. Μα, θα μου πεις, ψήφισε δεν ψήφισε αυτούς που κυβερνούν; Η ψήφος από μόνη της, ως μορφή πολιτικής συμμετοχής δεν μετατρέπει το αντικείμενο σε υποκείμενο, εκτός εάν εμπεριέχει και εκφράζει την αμφισβήτηση προηγούμενων επιλογών του ίδιου πολίτη-ψηφοφόρου και μάλιστα αποκλειστικά την ώρα της κάλπης.
Ο πολίτης, με άλλα λόγια, μπορεί να μεταβληθεί από αντικείμενο σε υποκείμενο, μόνον στο βαθμό που αμφισβητήσει ενεργά την κυρίαρχη πολιτική πρακτική που προβληματοποιεί μια κατάσταση ή/και τον εαυτό του, και αντιδράσει μέσω κάποιας μορφής ακτιβισμού ή ακόμη μέσω κάποιας μορφής άρνησης συμμόρφωσης ή ιδανικότερα, με τη συμμετοχή του σε ένα κίνημα. Δηλαδή, η ενεργός πολιτική συμμετοχή και η αμφισβήτηση της πολιτικής δομής που ορίζει την σχέση του πολίτη με τους θεσμούς και τους Άλλους, οι οποίοι με τη σειρά τους καθορίζονται μέσα από την διαλεκτική διαδικασία ανάπτυξης του λόγου του κινήματος ως ανταγωνιστές, είναι αυτά που μετατρέπουν το αντικείμενο σε υποκείμενο.
Η πολιτική δύναμη βρίσκεται στην αλλαγή του εαυτού και όχι στη συντήρησή του. Η συντεχνιακή αντίδραση σε κάποια κυβερνητικά μέτρα δεν δομεί υποκείμενα. Στην πραγματικότητα ο πολίτης που μάχεται να συντηρήσει τη θέση του στη κοινωνία, συγκυριακά μεταβάλλεται σε υποκείμενο κατά την στιγμή της σύγκρουσης με τα όργανα του κράτους, την εργοδοσία κλπ, αλλά αμέσως μετά ξαναγίνεται αντικείμενο. Αν η αντίδραση του δεν πάρει την μορφή αγώνα εναντίον του καθεστώτος, αποτελεί συντηρητική στάση.
Εδώ βρισκόμαστε σήμερα. Τα αντικείμενα χάνουν την σταθερότητα τους στην κοινωνία εξαιτίας των αποτελεσμάτων της κρίσης και αναζητούν τρόπο να εκφράσουν την ατομική τους δύναμη (αντίδραση) με συλλογικό τρόπο. Έλα όμως που δεν μπορούν να δώσουν συλλογικό χαρακτήρα σε αυτή την επιθυμία τους! Τα αντικείμενα συστήνουν συλλογές και όχι συλλογικότητες. Είναι ανίκανα να δράσουν στο πλαίσιο μιας συλλογικής δράσης ανατροπής του καθεστώτος, εάν πρώτα δεν είναι έτοιμα να χάσουν
Δημήτρης Γιαννακόπουλος, διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου